Alim:" Rus dili artıq tarixdə qalıb"
Sentyabr 02
16:19
2021
Son 30 ildə postsovet məkanında, xüsusən də Rusiyaya əmək miqrantlarının böyük hissəsinin gəldiyi Mərkəzi Asiya regionunda rus dilinin mövqeyi zəifləyir. Bu barədə Rusiyanın Xarici işlər naziri Sergey Lavrov milli mədəni birliklərin nümayəndələri ilə görüşü zamanı bildirib. Lavrov qeyd edib ki, son dövrlərdə suverenlik qazanan və öz mədəniyyətini qorumaq istəyən ölkələr üçün tamamilə təbii olan milli dilin təbliğinə önəm verilib, eyni zamanda, bir sıra hallarda isə rus dili birdən-birə mövqeyini itirib:
Lavrovun etirafını "Şərq”ə dəyərləndirən AMEA-nın əməkdaşı, türkoloq-alim Faiq Ələkbərli deyib ki, prosesin bu həddə gəlib çatması təsadüfi deyil. Alimin sözlərinə görə, 30 il müddət heç də az zaman sayılmır:
"Sovetlər birliyinin dağılmasından sonra öz dilinə, mədəniyyətinə önəm verən ölkələr ilk növbədə milli maraqları ön plana qoydular. Düzdür, bu prosesin başlanması asan olmadı. Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Ukrayna, Azərbaycan və digər postsovet ölkələrində milli dilin bərpası xeyli müddət davam etdi. Bu, təxminən 2 əsrə yaxın bölgədə güclü təbliğatı getmiş rus dilinə qarşı mübarizə idi.
Məsələ ondadır ki, keçmiş sovet ölkələrində, elə Azərbaycanın özündə 30 il ərzində rus dili müəyyən formalarla təbliğ olunub.
Bu gün də postsovet ölkələrində rus dilinin mövqeyini qoruyub saxlamağa çalışanlar var. Bunun üçün müxtəlif təbliğat formalarından istifadə edirlər. Ancaq milli özünüdərkin güclənməsi, milli kimliyin tanınması istər-istəməz əcnəbi dillərin, əsas da rus dilinin sıxışdırılmasına səbəb olur”.
F.Ələkbərlinin sözlərinə görə, Rusiyanın məqsədi rus dilini yaymaqla imperiya maraqlarını qoruyub saxlamaqdır:
"Bütün bunların müqabilində milli dil ön plana çıxmaqdadır və bu, qaçılmaz prosesdir. Rusiya Orta Asiyada, Baltikyanı ölkələrdə, Qafqazda nə qədər canfəşanlıq göstərsə də, milliləşmə prosesinin önünü kəsə bilmir.
Xalqların öz soy-kökünə dönməsi, milli kimliklərini tərk etməsi Moskvanın rus dili təbliğatını effektsiz edir.
Həm də imperiyanın yenidən dirçəldilməsi ümidlərini öldürür. Bu mənada lavrovların əndişəsi anlaşılandır. Narahatlıq odur ki, keçmiş sovet ölkələrində gedən milliləşmə prosesi tədricən Rusiyanın daxilinə sirayət edə bilər.
Moskva ehtiyat edir ki, Tatarıstanda, Başqırdıstanda, Yakutiyada, Xakasiya və digər yerlərdə milli dil ön plana çıxar. Kremli təvşişə salan əsas məqam daxildəki çoxsaylı xalqların, əsasən də türklərin milli kimliklərinə sahib çıxma ehtimalıdır”.
