Qlobal

Cabir Alpoğlu Albantürk
şair-publisist
 
Allahın adıyla. Azəriyikmi, azəri türküyükmü, Azərbaycan türkü, yoxsa "azərbaycanlı”?! Quba- Qusar bölgəsində ləzgilər bizə- türk kökənli topluma "moğol”, tatlar "türk” demiş, özümüz isə millətlə ümmətin fərqinə varmadan "müsəlman” demişik. Uzaq- yaxın keçmişdə, mənbələrdə alban, oğuz, tatar və b. adlar da işlənmişdir. Azərbaycanlı dedikdə türk kökənli bir millət, xalq başa düşülsə də, bura ölkə ərazisində yaşayan, bizimlə dini bir, ad-soyad, adət- ənənə, musiqi- geyim oxşarlığı olmaqla yanaşı, ana dili fərqli olan yerli azsaylı xalqlar, etnik qruplar da daxildir: tat, talış, kürd, lahıc və b. fars- irandilli qruplar; ləzgi, avar, ingloy, saxur və b. iber- qafqazdilli qruplar. Allahın məsləhət bilib yaratdığı hər bir xalq, dil milli və bəşəri sərvətdir. Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqların əksəryətinin köklü azərbaycanlı olması da bəllidir. Habelə, deyək ki, Azərbaycanın kənarda qalan Dərbənd, Borçalı, Göyçə, Zəngəzur və s. kimi hissələrinin yerli türk kökənli əhalisi də "azərbaycanlı” adlanır. Hansı ölkədən, haralı olmağı bildirən bu söz tarixi Azərbaycan torpaqlarını əhatə etmək baxımından məğbul sayıla bilər. Amma, müsəqillik dövründə özlərinin türk olmadığını pərdələmək üçün sovet (Stalin) siyasəti yürütməyə, üstəlik, xəcalət çəkilməli gündə "azərbaycanlı” olmağı ilə fəxr etdiyini söyləməyə əsas ola bilməz. Acınacaqlı orasıdır ki, türk kökənli azərbaycanlı ilə fars kökənli azərbaycanlı bir millət kimi, Mesxet (Axıska) türkü, cənublu qardaşımız ayrı millət kimi (iranlı) yazılır. Hələ ki, Türkiyə tarixçilərinin, türkoloqlarının əksəriyyətlə, türksevməzlərin sırıdığı Altay nəzəriyyəsini dəstəkləməsini, Azərbaycan türklərinə "azəri” deməkdə davam etməsini demirəm. Hansı ölkədə, ərazidə yaşamağla milli kimlik anlayışı ayrıdırsa niyə yuxarıda adlarını sadaladığım xalqların bir qismi milliyətini "azərbaycanlı” yazdırmağa məcbur olsunlar, hansı ki, əslində "azərbaycanlı” adlı millət, "azərbaycan dili” adında dil yoxdur. Necə ki, Gürcüstanda, habelə ölkədən kənarda yaşayan gürcü və ya abxaz "gürcüstanlı” deyil, millət olaraq, gürcüdür (eyni dilli müxtəlif xalqlardan ibarər olsa belə), abxazdır. Bizdə isə tatlar- dağlılar kimi azsaylı xalq "azərbaycanlı” yazılır, qonşu Dağıstanda isə azsaylı xalqların, etnik qrupların da öz adları, dilləri qeyd olunur. Azərbaycanlı adıyla yaradılan bu yalançı birlik, çoxluq nəyimizə lazımdır axı?! Əlbətdə hamımız bir Allahın bəndəsi, bir vətənin vətəndaşı, bir ümmətin üzvü, bir torpaqın övladıyıq. Amma hər kəs özü olmayınca; Milli kimliyini, dilini, tarixini tanımayınca, bilməyincə heç bir birlikdən, bütövlükdən danışmağa dəyməz. Düşündürücü, təəssüfləndirici haldır ki, "Hər bir insanın milli mənsubiyyəti onun qürur mənbəyi olmalıdır” (Heydər Əliyev) söyləyənlər də bu millətin rəsmi kimliyini dəyişənlərin sırasına qoşuldular.
Kimliyimiz, əxlaqımız, axirətimiz düşüncəmizin, əqidəmizin, əməlimizin sonucu. Milli mücadiləmiz, ideologiyamız, təşkilatlarımız milli varlığımızın, həmrəyliyimizin, iqtisadiyyatımızın təcəssümü olmaq baxımından ümidli özünüaldatma mərhələsində... Milli, islami, bəşəri, vətəndaş ruhiyyəmizi, enerjimizi, mənəviyyatımızı, müqavimətimizi yüksəltməyi, nizamlamağı, yönəltməyi, qorumağı bacarmasaq nə neftimiz, nə mədəniyyətimiz, nə siyasətimiz, nə ordumuz bizi bu xəcillikdən, erməni bəlasından xilas edə bilməyəcək... Nicat yolumuz soydaş, dindaş, vətəndaş həmrəliyimizə nail olmaq, son məqsədimiz millət, vətən, dövlət bütövlüyümüzü bərpa etmək, milli varlığımız olan türklüyümüzü, müsəlmanlığımızı, azadlığımızı qorumaqdır. Bu qarışıq zamanda Tanrı türkü tamahından, özünə asi olmaq mərəzindən qorusun, Tanrı türkü başsız və başçısız qoymasın, qeyrətsiz yaratmasın, ədalətdən ayırmasın, imansız aparmasın. Dualarımız yarımçıq- millətin özünü qoruma, özünə dönmə, şərə, pisliyə qarşı dayanma, xeyir, yaxşılıq uğrunda mübarizə əzmi ilə tamamlanmadığca qəbula keçməz- mənəvi tövrümüzü dəyişmədikcə, insani dəyərimizi anlamadıqca, milli taleyimizi düşünmədikcə...