Necə oldu ki, Baltikyanı ölkələr asanlıqla SSRİ-yə daxil oldu? – Tarixçi
İyun 29
18:00
2020
Bir həftə əvvəl, 21 iyun Baltikyanı ölkələrin Sovet İttifaqının tərkibinə daxil olmasının səksəninci ildönümü oldu.
Qaynarinfo xəbər verir ki, "Onlayn kvartirnik" verilişndə tarixçi Andrey Dmitriyev "günəş inqilabı”nın niyə beynəlxalq və milli qanunlara uyğun, bütün qanuni prosedurlarla, müqavimət və zorakılıq olmadan və çox qısa müddətdə keçirildiyini izah edib.
"Əvvəlcə SSRİ və solçu ideyalar yerli əhali arasında məşhur idi. Vətəndaş müharibəsi dövründə bütün respublikalarda qırmızılar çox idi. Məsələn, 1918-ci ildə Estoniyanın Təsis Məclisinə keçirilən seçkilərdə bolşeviklər 37% səs aldılar. Birliyin müəyyən uğurları və təbliğatı fəhlələrə, kəndlilərə və ziyalılara - solların böyük bir hissəsinə - daha yaxşı bir həyat üçün ümid verdi. Buna kəndli, işçi, yoxsulluq və avtoritar hökumətlərin yorğunluğu kimi iqtisadi çətinliklər kömək etdi”, - tarixçi deyib.
İkincisi, tarixçinin fikrincə, II Dünya Müharibəsinin başlaması şəraitində hakim elitanın və əhalinin ayrı hissələrinin seçim imkanı olmayıb. Moskvanın tələblərinə əməl etməsəydilər, onsuz da qoşunlar o ölkələrə daxil olacaqdı. Həmin bu "güclülərin haqqlı olması” prinsipi sonralar nasistlər gələndə əks istiqamətdə işini gördü - Latviya, Litva və Estoniya əhalisi onları da loyal qarşıladı.
Hazırkı vəziyyəti araşdıran mütəxəssisin fikrincə, çağdaş zaman üçün vacib bir nəticə çıxarmağa dəyər. "Siyasi texnologiyalar baxımından bu hadisələri klassik rəngli inqilablar adlandırmaq olar. Axı, rəngli inqilab nədir? Küçələrə çıxan və xaricdən fəal dəstək alan narazı kütlələrin təzyiqi altında hakimiyyət dəyişməsi. ABŞ və Qərb ölkələrinin köməyi ilə Kiyev Maydanında olduğu kimi. Və ya sonra Rusiyanın və "nəzakətli insanların" köməyi ilə Krımda baş verdiyi kimi. Böyük dövlətlər üçün bu cür texnologiyaların bu gün də aktual olduğu açıqdır, çünki onların tətbiqində subyekt olmadıqda asanlıqla obyektə çevrilmək olar. Gördüyünüz kimi, Stalinist rəhbərlik bu barədə təkcə məlumatlı deyildi, bunu həm də məharətlə tətbiq edirdi”, - Dmitriyev fikrini bu sözlərlə tamamlayıb.
Qaynarinfo xəbər verir ki, "Onlayn kvartirnik" verilişndə tarixçi Andrey Dmitriyev "günəş inqilabı”nın niyə beynəlxalq və milli qanunlara uyğun, bütün qanuni prosedurlarla, müqavimət və zorakılıq olmadan və çox qısa müddətdə keçirildiyini izah edib.
"Əvvəlcə SSRİ və solçu ideyalar yerli əhali arasında məşhur idi. Vətəndaş müharibəsi dövründə bütün respublikalarda qırmızılar çox idi. Məsələn, 1918-ci ildə Estoniyanın Təsis Məclisinə keçirilən seçkilərdə bolşeviklər 37% səs aldılar. Birliyin müəyyən uğurları və təbliğatı fəhlələrə, kəndlilərə və ziyalılara - solların böyük bir hissəsinə - daha yaxşı bir həyat üçün ümid verdi. Buna kəndli, işçi, yoxsulluq və avtoritar hökumətlərin yorğunluğu kimi iqtisadi çətinliklər kömək etdi”, - tarixçi deyib.
İkincisi, tarixçinin fikrincə, II Dünya Müharibəsinin başlaması şəraitində hakim elitanın və əhalinin ayrı hissələrinin seçim imkanı olmayıb. Moskvanın tələblərinə əməl etməsəydilər, onsuz da qoşunlar o ölkələrə daxil olacaqdı. Həmin bu "güclülərin haqqlı olması” prinsipi sonralar nasistlər gələndə əks istiqamətdə işini gördü - Latviya, Litva və Estoniya əhalisi onları da loyal qarşıladı.
Hazırkı vəziyyəti araşdıran mütəxəssisin fikrincə, çağdaş zaman üçün vacib bir nəticə çıxarmağa dəyər. "Siyasi texnologiyalar baxımından bu hadisələri klassik rəngli inqilablar adlandırmaq olar. Axı, rəngli inqilab nədir? Küçələrə çıxan və xaricdən fəal dəstək alan narazı kütlələrin təzyiqi altında hakimiyyət dəyişməsi. ABŞ və Qərb ölkələrinin köməyi ilə Kiyev Maydanında olduğu kimi. Və ya sonra Rusiyanın və "nəzakətli insanların" köməyi ilə Krımda baş verdiyi kimi. Böyük dövlətlər üçün bu cür texnologiyaların bu gün də aktual olduğu açıqdır, çünki onların tətbiqində subyekt olmadıqda asanlıqla obyektə çevrilmək olar. Gördüyünüz kimi, Stalinist rəhbərlik bu barədə təkcə məlumatlı deyildi, bunu həm də məharətlə tətbiq edirdi”, - Dmitriyev fikrini bu sözlərlə tamamlayıb.
