Türk dünyasının inkişaf naminə birlik dövrü
Noyabr 06
15:39
2023
Cari ilin noyabr ayının 3-də Astanada keçirilmiş Türk Dövlətləri Təşkilatının "Türk Əsri” çağırışı altında 10-cu yubiley sammiti türk ölkələrinin bu birlik çərçivəsində əlaqələrini genişləndirmək və möhkəmləndirmək arzusunun daha bir sübutudur.
Bu gün TDT dünya ölkələri tərəfindən mötəbər struktur kimi tanınır və üzv dövlətlərin sıx əməkdaşlığı və birgə səyləri sayəsində təşkilatın çəkisi hər gün artır. Azərbaycanın həm təşkilat daxilində, həm də ikitərəfli əsasda üzv ölkələrlə sıx əlaqələri var və təşkilata üzv olan ölkələr arasında sıx dostluq və qardaşlıq münasibətlərinin mövcudluğu və onların bir-birini dəstəkləməsi bu təşkilatın inkişaf perspektivlərini müəyyən edən əsas amillərdən biridir.
Eyni zamanda, ortaq köklər, tarix və mədəniyyət, milli dəyərlər, eləcə də üzv ölkələr arasında qarşılıqlı dəstək, mövcud potensial və həyata keçirilən layihələr bu təşkilatın rolunu daha da artırır, onu aparıcı beynəlxalq təşkilatlardan birinə çevirir. Prezident İlham Əliyev vaxtilə Türk Dövlətləri Təşkilatlarının perspektivlərini yüksək qiymətləndirərək qeyd edib: "Bu təşkilatın gözəl gələcəyi var. Çünki o, təbii müttəfiqlərə əsaslanır, tarix, mədəniyyət və adət-ənənələrimiz bu ittifaqı bizə diktə edir”.
Razıgül Dadaşova,
Şirvan-Salyan Regional Təhsil İdarəsinin Salyan rayonu üzrə Təhsil Sektorunun müdiri, YAP fəalı
Bildiyimiz kimi, Azərbaycan üçün Türk Dövlətləri Təşkilatına üzv ölkələrlə əməkdaşlıq sahəsi onun xarici siyasətinin prioritet istiqamətlərindən biridir. Prezident İlham Əliyev türkçülük, türk dövlətlərinin birliyi, türk dünyasının güclənməsi ideyasını sözdə deyil, öz real fəaliyyəti ilə gerçəkləşdirir. Təsadüfi deyil ki, Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının (Türk Şurası) yaradılması haqqında saziş məhz Azərbaycanda imzalanıb. 2009-cu ildə Naxçıvanda keçirilən sammitdə Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Türkiyə dövlət başçıları bu sazişə imza atdılar. İllər keçdikcə əlaqələr genişləndi və 2021-ci ilin noyabrında bu qurum Türk Dövlətləri Təşkilatına çevrildi və üzv ölkələrin sayı artdı. Beləki, TDT-nin əsas üzvləri olan Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Özbəkistanla yanaşı, Türkmənistan və Macarıstan təşkilata müşahidəçi üzv ölkələr kimi qoşuldu. Bu gün türk dünyası 200 milyondan çox insanın yaşadığı geniş bir ərazini əhatə edir. TDT-na üzv olan ölkələrin coğrafi mövqeyinə diqqət yetirsək, onların şərqdən qərbə uzanan və Orta Dəhliz təşkil edən nəqliyyat marşrutu üzərində yerləşdiyini aydın şəkildə görmək mümkündür. Şərqlə Qərbin qovşağında yerləşən Azərbaycan yüksək tranzit potensialına görə bu marşrutda həlledici rol oynayır. Ölkəmizin başçsı bildirib ki, türk dünyası böyük bir ailədir: "Bir-birimizin milli maraqlarını nəzərə alaraq, biz bundan sonra da qarşılıqlı dəstək və həmrəylik nümayiş etdirməliyik. Siyasi, iqtisadi, ticarət, mədəniyyət, nəqliyyat, enerji, kənd təsərrüfatı və turizm, o cümlədən rəqəmsal transformasiya ilə yanaşı, biz təhlükəsizlik, müdafiə və müdafiə sənayesi kimi sahələrdə də əməkdaşlığı intensivləşdirməliyik”. Dövlətimizin başçısının bu bəyanatı TDT-yə üzv olan ölkələr arasında münasibətlərdə öz əksini tapır: "Ümumi sahəsi 4,8 milyon kv. km, ÜDM-i 1,4 trilyon dollar və ticarət dövriyyəsi 855 milyard dollardan çox olan türk dövlətləri nəhəng iqtisadi və müasir hərbi potensiala, enerji resurslarına və nəqliyyat marşrutlarına malikdir. Qlobal ticarət dövriyyəsinin 2,4%-i, dünya ÜDM-nin 1,6%-i türk ölkələrinin payına düşür. Dünyada baş verən son hadisələr fonunda Azərbaycanın yerləşdiyi Orta Dəhlizin əhəmiyyəti artır. Prezident İlham Əliyevin uzaqgörən siyasəti nəticəsində ölkəmizdə müasir nəqliyyat-logistika infrastrukturu yaradılıb. Bu gün Orta Dəhliz üzrə yükdaşımaların həcmi əhəmiyyətli dərəcədə artır. Azərbaycan Prezidentinin uzaqgörən siyasəti nəticəsində ölkəmizdə müasir nəqliyyat-logistika infrastrukturu yaradılıb. 2023-cü ilin yanvar-avqust aylarında Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu üzrə yükdaşımaların dinamikası ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 85,3 faiz artaraq 1,7 milyon tondan çox olub. Azərbaycanın Türk dövlətləri ilə ticarət dövriyyəsinin yaxın illərdə 15 milyard dollaradək artırılması hədəflənir. 2022-ci ildə Azərbaycanla Türk dövlətləri arasında ticarət dövriyyəsi əvvəlki illə müqayisədə 70 faiz artaraq 7 milyard 170 milyon dollar təşkil edib. 2023-cü ilin yanvar-iyul aylarında isə Azərbaycanın Türk dövlətləri ilə ticarət dövriyyəsi 5 milyard 666 milyon dollar təşkil edib. Bu göstərici ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 41,9 faiz çoxdur. Həmin dövrdə Azərbaycanın Türkiyə ilə ticarət dövriyyəsi illik müqayisədə 40,5 faiz, Qazaxıstanla 32 faiz, Türkmənistanla 3,6 dəfə, Qırğızıstanla isə 4,8 dəfə artıb.
Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan 10-cu yubiley Zirvə görüşündə bu yanaşmadan çıxış edərək çox vacib mesaj səsləndirdi. O qeyd etdi ki. Naxçıvanı Azərbaycanın qərb rayonları ilə birləşdirəcək nəqliyyat xəttinin həyata keçirilməsi də böyük əhəmiyyət kəsb edir: "Xəttin açılması həm bölgədəki bütün ölkələrin rifahına mühüm töhfə verəcək, həm də Türkiyəni dədə-baba yurdumuz olan Orta Asiya ilə birləşdirəcək. Bu prosesin uğurla başa çatması üçün biz Türk dünyası olaraq Azərbaycana dəstəyimizi davam etdirməliyik”.
Eyni zamanda, ortaq köklər, tarix və mədəniyyət, milli dəyərlər, eləcə də üzv ölkələr arasında qarşılıqlı dəstək, mövcud potensial və həyata keçirilən layihələr bu təşkilatın rolunu daha da artırır, onu aparıcı beynəlxalq təşkilatlardan birinə çevirir. Prezident İlham Əliyev vaxtilə Türk Dövlətləri Təşkilatlarının perspektivlərini yüksək qiymətləndirərək qeyd edib: "Bu təşkilatın gözəl gələcəyi var. Çünki o, təbii müttəfiqlərə əsaslanır, tarix, mədəniyyət və adət-ənənələrimiz bu ittifaqı bizə diktə edir”.
Razıgül Dadaşova,
Şirvan-Salyan Regional Təhsil İdarəsinin Salyan rayonu üzrə Təhsil Sektorunun müdiri, YAP fəalı